قضیه ۱-۳ : اگر A وB و C ، سه مجموعه باشند ، آنگاه روابط زیر برقرارند:
الف: =
ب: =
پ: =
ت: =
ث: =
ج: =
اثبات : قسمت ج را اثبات می کنیم. اثبات دیگر موارد نیز با همین روش به آسانی بدست می آید.
تعریف حاصلضرب دکارتی
تعریف تفاضل
خود توانی
جابجایی
تعریف حاصلضرب دکارتی
تعریف تفاضل
فصل های قبلی مبانی ریاضیات
مثال ۳-۳ : فرض کنیم در این صورت
=
مثال ۴-۳ :
=
=
مجموعه ی را نمی توان به صورت حاصلضرب دکارتی دو مجموعه A و B نوشت. از آنجا که ۱ اولین مولفه عنصری از A و ۲ دومین مولفه ی یک جفت مرتب B است، پس بایستی (۱،۲) عضوی ازD باشد. اما چون (۱،۲) عضوی ازD نیست، پس
D .
مثال ۵-۳ : حاصلضرب دکارتیدستگاه مختصات اعداد است. فرض کنیم
=I و
=J آنگاه
، زیر مجموعه ای از
است که شامل مستطیلی با راس های (۰،۰) و (۰،۲) و (۱،۰) و (۱،۲) و نقاط داخلی آن می باشد. مجموعه ی
=C زیر مجموعه ای از
است، اما نمی توان آن را به صورت حاصلضرب
نوشت. زیرا (۱،۰) و (۰،۱) در C هستند ولی (۱،۱) در C نیست.
گسترش و تعمیم ضرب دکارتی
حاصلضرب دکارتی مجموعه ها را می توانیم به بیش از یک مجموعه نیز گسترش دهیم. اگر A1,A2,...,An مجموعه باشند، حاصلضرب دکارتی آن ها را با نماد نمایش می دهیم و مجموعه ی تمام n-تایی های مرتب ِ
است به طوری که به ازای هر
باشد.
مثال ۶-۳ : اگر و
و
=C باشد، داریم :
=
=
مثال ۷-۳ : حاصلضرب دکارتی ِ مجموعه ی تمام سه تایی های مرتب ِ اعداد حقیقی است . این مجموعه به فضای سه بعدی مشهور است.
صفحه ی قبلی : « ۱ »
فصل های قبلی مبانی ریاضیات
مبانی ریاضیات
فصل سوم رابطه و تابع
چشم انداز
سومین فصلی که معمولاْ در مبانی ریاضات عنوان می شود، رابطه و تابع است. رابطه و تابع روی مجموعه ها تعریف می شوند.پس بجاست که بعد از فصل مجموعه ها ، ارائه شوند. برای آشنایی با رابطه ها و تابع ها، ابتدا زوج مرتب را خواهیم شناخت و پس از آن حاصلضرب دکارتی مجموعه ها را بیان می کنیم.سپس به مفهوم رابطه خواهیم پرداخت و رابطه های مهم مانند رابطه ی هم ارزی و تابع که حالت خاصی از رابطه است، گفته می شود.
حاصلضرب دکارتی مجموعه ها
تعریف ۱جفت مرتب : هر دوتایی مرتب ِ که ترتیب قرار گرفتن a و b در آن مهم باشد را یک جفت مرتب گویند.
تعریف۲ جفت مرتب : جفت مرتب به صورت
نیز تعریف می شود. یعنی
=
.
اگر = z یک جفت مرتب باشد، a و b را به ترتیب مولفه اول و مولفه ی دوم z گویند و با نماد a=pr1z و b=pr2z نمایش می دهند.
تساوی دو جفت مرتب : دو جفت مرتبو
را مساوی گویند اگر و تنها اگر
و
.
تعریف حاصلضرب دکارتی دو مجموعه : اگر A و B دو مجوعه ی دلخواه باشند، حاصلضرب دکارتی A و B را با نماد نمایش می دهند و مجموعه ی تمام جفت های مرتب ِ
است که
و
باشد. یعنی
=
.
مثال ۱-۳: اگر و
، آنگاه
=
=
=
=
نکته ۱-۳ : مثال ۱-۳ نشان می دهد که . در حالت خاصی که A=B باشد می توان نتیجه گرفت که
=
. اما عکس مطلب برقرار نیست، یعنی از تساوی
=
نمی توان نتیجه گرفت که A=B . زیرا اگر
و
=B باشد، آنگاه
=
=
و
=
=
بنابراین =
اما
A.
جفت مرتب = z را در صفحه ی مختصات به صورت زیر نمایش می دهند:
حاصلضرب دکارتیرا نیز می توان به صورت مجموعه ای از نقاط واقع در صفحه ی مختصات در نظر گرفت.
مثال ۲-۳: حاصلضرب در مثال ۱-۳ روی محور مختصات به صورت زیر است :